Četvrtak, 31. avgust 2017. / Bor, Srbija / TimocPress
Svedoci smo da je Srbija i u trećem milenijumu još uvek plodno tlo za formiranje „novih“ nacionalnih manjina i „novih“ jezika i očigledno unikatan svetski lingvistički primer, najpre po tome što se u njoj oni koji se bave lingvistikom o jeziku ništa ne pitaju. O tome, na žalost, odlučuju samo političari na vlasti.
Dr Slavoljub Gacović
Da je tako, vidimo kako je s lakoćom rumunski jezik sa prostora istočne Srbije preimenovan u tzv. vlaški jezik, koristeći kao paravan Nacionalni savet Vlaha, koji se nakon njegovog formiranja 2010. godine nalazi u rukama pojedinaca, koji su dugogodišnji članovi i visoki funkcioneri partija većinskog naroda na vlasti.
Preimenovanje bilo kog jezika, u našem slučaju rumunskog (limba rumânească, rumâneşće) u tzv. vlaški ( limba vlaha, limba vlahă), ničim i nigde nije objašnjeno, a po mišljenju lingviste i univerzitetskog profesora Veselina Matovića, ono samo po sebi „ne mora proizvesti ni normativnu destabilizaciju jezika, ali direktno uzrokuje destrukciju svega ostalog: nacionalne svijesti, sistema vrijednosti, kulturnog obrasca, modela društvenog ponašanja, preimenovanje kulturnog nasleđa, reviziju istorije, jednom rečju – suštinski ugrožava cjelokupnu egzistenciju naroda. (...) Zapravo, preimenovanje jezika, kao i nametanje tuđeg pisma jednom narodu (ćirilice u slučaju Rumuna/Vlaha istočne Srbije u XXI veku- S.G.), bez obzira na to od koga to dolazilo, od tuđina ( podržano je od strane srpskih vlasti – S.G.) ili iznutra od „zla domaćega” ( kreatori su unutar po redu formiranog Nacionalnog saveta Vlaha – S.G.), pouzdan je znak namjere da se taj narod uništi, ako ne fizički, a ono – da se poricanjem njegovog identiteta i neimenovnim otuđenjem njegove kulturne baštine, učini nepostojećim.
Za određivanje šta jeste, a šta nije jedan jezik uzimaju se u obzir različiti kriterijumi: „najvažniji su lingvistički ( sistemsko-lingvistički, genetski, tipološki, komunikacijski), potom sociolingvistički ( jezik posmatran u kontekstu društva, jezičkog planiranja i jezičke politike, gde (u nekim slučajevima) važan segment zauzima ideološko-politički koncept primenjen na jezik i jezičku praksu – koji bi trebalo da proističu, ili da budu u koincidenciji, u saglasnosti, ili u „dosluhu” sa lingvistikom.” Normalno, postavlja se pitanje, gde se u svemu navedenom nalazi „vlaški jezik” i šta taj naziv predstavlja, podrazumeva ili pokriva? Dakle, jezik treba biti proizvod ozbiljne, naučno utemeljene, stručno osmišljene jezičke politike, adekvatne jezičkoj situaciji na terenu odnosno lingvističkoj i sociolingvističkoj.
Naziv jezika je primarno lingvističko, tj. Terminološko pitanje, ali, kako se može videti iz brojnih sociolingvističkih studija, može biti i politički problem, ako se ne želi stabilna jezička situacija, kao u slučaju rumunskog jezika i njegovog preimenovanja u tzv. Vlaški jezik na prostoru istočne Srbije. Mnogi autori sociolingvističkih studija kažu da ime jezika treba biti u skladu sa strukturnogenetskim kodom, odnosno jezičkom suštinom, zatim sa tradicionalno – kulturnom identifikacijom i imenovanjem, kao i sa naučno – stručnom ekspertizom i na posletku sa opštedruštvenom prihvatljivošću – pa na osnovu svega navedenog treba proizaći jezička politika. Međutim, politika vezana za preimenovanje jezika među tzv. Vlasima unutar Nacionalnog saveta Vlaha, ne nalazi uporište ni u jednom od navedenih faktora.
Prvo: strukturno – genetski i tipološki govori Rumuna (Vlaha) na prostoru istočne Srbije se sasvim lepo uklapaju u širi govorni areal rumunskog jezika.
Drugo: ništa se na jezičkom planu, barem što se tiče vlaških govora, ne završava u granicama sadašnje istočne Srbije, a Vlaha, čija je matica Srbija, ima samo u Srbiji.
Treće: tradicionalno, jezik rumunofonog stanovništva na prostoru sadašnje istočne Srbije imenuje se u međusobnoj komunikaciji oduvek samo rumâneșće, limba rumânescă.
S obzirom na nepostojanje naučnih i istorijski jasnih utemeljenih kriterijuma za različita imenovanja jednog istog jezika, ime tzv. Vlaškog jezika pokušava se opravdati i obrazložiti nacionalnim pravom, a zatim se pokušava novoformirana i novonastala jezička situacija projektovati na istorijsko jezički plan i na formiranje novo jedinstvene „vlaške” nacionalne svesti.
Ono što se najčešće čuje, u prilog preimenovanja rumunskog jezika u vlaški jeste da svako ima pravo da zove jezik svojim imenom o čemu nemački lingvista Grešel (Groschel) 2003. Godine kaže : „treba utvrditi da se radi o jednom ad hoc izmišljenom „pravu”. Nijedna deklaracija prava, ni jedna regionalna konvencija o zaštiti ljuddskih prava ili prava manjina ne zna za takvo pravo na samoodređivanje imena jezika”, a u skladu s tim i jezik „ima pravo” na svoje ime, odnosno ne može se na silu, bez ikakvog validnog argumenta i kriterijuma, menjati u narodu ustaljeno ime jezika. Ni Amerikancima nije uspelo da preimenuju engleski jezik, kao ni Austrijancima nemački, mada je bilo pokušaja, koji su pali na sudu.
Kohn takođe iznosi u svojoj situaciji mišljenje da „ Ima mnogo nacija koje nemaju zaseban jezik”, ali zato u Srbiji čak i veštački na silu stvorena „vlaška nacionalna manjina” (i ne samo ona) mora imati „vlaški jezik” kao zaseban jezik od rumunskog, da se ne bi kojim slučajem izvršila „rumunizacija” Vlaha, kažu aktivisti, purifikatori i cenzori „vlaškog jezika”, koji „dan i noć” bdiju nad njim, da se kojim slučajem ne ubaci koja rumunska reč, tj. Neologizam, ali zato umesto „vlaških” reči koje zbog njihovog neznanja tobože nedostaju u „vlaškom” mogu slobodno, čak je u jednom dokumentu NSV-a i preporučeno, koristi srpske reči, jer se time, veruju oni, nebi izvršila srbizacija „vlaškog jezika”. Ali, sva je sreća da proizvoljnost preimenovanja, rumunskog jezika u „vlaški jezik” na prostoru istočne Srbije, koja vredi za neuke aktiviste i neprosvećeni narod, ne vredi za lingviste. Iskonstruisano duhovno devastirano „vlaštvo”, tj. Posrbljena i asimilovana „vlaška elita”, formira novu vlašku nacionalnu manjinu pa prema tome i vlaški jezik. Takvoj manjini je matica Republika Srbija a ne Rumunija što je podržano od strane institucionalizovanog državnog (srpskog) nacionalizma koji je sveprisutan i među članovima u Nacionalnom savetu Vlaha nakon izbora 2010. godine.
VIDEO PRILOG
FOTO GALERIJA
