Nedelja, 29. septembar 2019 / Beograd, Srbija / TimocPress
U subotu i nedelju, 28. i 29. septembra 2019. godine u Beogradu su, u Centru za obrazovanje i kulturu „Božidarac“ na Vračaru, održani „Dani vlaške – rumunske kulture“ u Beogradu. Ovu dvodnevnu manifestaciju organizovao je Kongres Vlaha Srbije, kao krovna organizacija Vlaške zajednice kod nas, a u okviru nje, u subotu, prvog dana otvorena je izložba dokumentarističkih fotografija, autora Zaviše Žurža koja na dvadesetak fotgrafija velikog formata, prikazuje neke detalje istorijskog nasleđa Rumuna/Vlaha na području severoistočne Srbije.
Radomir Milošević
U nedelju, 29. septembra, drugog dana manifestacije „Dani Vlaške-Rumunske kulture u Beogradu“ od 13 časova u maloj sali „Božidarca“održana je i konferencija na kojoj su istaknuti intelektualci i drugi predstavnici ove nacionalne zajednice govorili o istoriji, kulturi, jeziku i trenutnoj poziciji Vlaške zajednice u Srbiji. Ovoj svojevrsnoj tribini prisustvovali su, pored mnogih gostiju i Nikolae Dan Konstantin, konzul Rumunije u Vršcu, Rade Veljanovski, redovni profesor na Fakultetu političkih nauka Univerziteta u Beogradu i jedan od vodećih stručnjaka u oblasti reformi medija i javnih servisa u regionu jugoistočne Evrope, kao i predstavnici Koalicije Tolerancija.
Inače, sama ideja ove dvodnevne manifestacije bila je da se predstavi istorija, kultura i kulturna baština Vlaha/Rumuna u Srbiji, koja je, kako je na početku, pozdravljajući prisutne, ispred Kongresa Vlaha Srbije istakao dr Predrag Balašević, danas dosta skrajnuta od šire javnosti u našoj zemlji.
A među prvima koji je na ovoj tribini govorio bio je dr Slavoljub Gacović, istoričar iz Zaječara, koji se već više decenija bavi istraživanjem istorije, jezika, etničkih i etnoloških specifičnosti Vlaha/Rumuna severoistočne Srbije. Iza sebe ima i veći broj publicističkih izdanja, a govoreći na ovoj tribini posebnu požnju posvetio je standardizaciji vlaškog jezika na prostoru severoistočne Srbije i njegovom položaju u vrtlogu srpske politike.
Polazeći od ovoga Gacović je istakao da takozvani vlaški govori ne ispunjavaju uslove standardizaciju jezika i da je zato neophodno okrenuti se već standardizovanom rumunskom jeziku. On je takođe opovrgao i neke od razloga takozvanih, kako je rekao, Vlahista, koji insistiraju na vlaškom jeziku, jer kao Vlasi ne mogu u potpunosti da razumeju rumunski jezik. Na kraju, analizirajuči načine na koji su postavljeni osnovi vlaškog govora sa elementima nacionalne kulture, na kome inače insistira Nacionalni savet Vlaha u Srbiji, Gacović je zaključio da on u mnogome opterećuje današnje generacije koje uče ovaj predmet u nekim školama istočne Srbije, jer cilj koji se želi ostvariti nije očuvanje kulturnog nasleđa, nego njegovo odbacivanje i formiranje nekog novog vlaškog.
A jedan od stubova očuvanja nacionalnog indentiteta neke nacionalne zajednice jeste i crkva, čulo se na tribinini održane u okviru Dana vlaške/rumunske kulture. O tome je, kao i o položaju rumunske crkve i vernika u okviru nje, u nastavku tribine prisutnima govorio protojerej stavrofor Bojan Aleksandrović, vikar timočki iz Negotina. On je tom prilikom naglasio da se obavljanje verske službe mora uvek vršiti na svom maternjem jeziku jer je to, kako je istakao, poteklo još iz vremena silaska Svetog Duha na apostole kada su oni počeli da govore i propovedaju hrišćanstvo na raznim jezicima. On je tom prilikom naglasio i da Srpska pravoslavna crkva u selima istočne Srbije ne dozvoljava da se verska služba obavlja na maternjem, rumunskom jeziku, navodeći neke od primera takvih slučajeva, kao i to da ona i dalje zadržava pravo nad vlasništvom verskih objekata uprkos činjenici, kako je rekao, da su u nacionalno kompaktnim selima ove objekte gradili meštani tih sela pa takvi objekti treba njima i da pripadnu. A pored toga Bojan Aleksandrović, vikar timočki, kao nastavak ovakvog problema izdvojio je i to da im se od strane države nedozvoljava izgradnja novih bogomolja.
U nastavku tribine govorio je i Dragomir Dragić iz Bora, predsednik Foruma Vlaha, jedne od najstarijih nevladinih organizacija koja okuplja članove ove nacionalne zajednice i čovek koji se već dugi niz godina bavi afirmacijom Rumuna/Vlaha i problemima sa kojima se oni susreću u Srbiji.
I na kraju, na tribini održanoj u okviru programa Dani vlaške/ rumunske kulture govorio je i Dušan Prvulović, predsednik Odbora za ljudska prava u Negotinu i osnivač agencije TimocPress . On je ovom prilikom teme o jeziku, verskom pitanju i istorijskim činjenicama koje se tiču nacionalne zajednice Rumuna/ Vlaha, a o čemu su govorili prethodni izlagači, dopunio i pitanjem prava, ističući postojanje individualnog i kolektivnog prava koje se kod ove nacionalne zajednice ne poštuju, a sve zasniva na senzaciji i destrukciji plasiranim u raznim medijima.
U okviru programa konferencije posvećene Danima kulture Vlaha/Rumuna u Beogradu prikazan je i kraći dokumentaristički film, snimljen pre desetak godina, koji govori o istorijskom, verskom i kulturnom nasleđu Vlaha/Rumuna u severoistočnoj Srbiji. Takođe, u kulturno-umetničkom programu učestvovali su i mladi Milan Nikolić iz Kobišnice kod Negotina, koji je odsvirao na fruli nekoliko vlaških kola, kao i Jela Marjanović iz Bora i Anđelija Ćerkasov iz Zlota kod Bora, koje su otpevale više vlaških i rumunskih izvornih pesama.
VIDEO MATERIJAL
FOTO GALERIJA
